Kolędnicy – dunajnicy
21 grudnia 2024 r. w Lublinie odbył się Ogólnopolski Zjazd Kolędników. Wydarzenie to zorganizowano z inicjatywy lubelskiego Teatru im. Juliusza Osterwy. Na Placu Litewskim wystąpili między innymi Dunajnicy z Łukowej (powiat biłgorajski), Regionalna Grupa Obrzędowa z Krzczonowa, zespół Świteź z gminy Trzydnik Duży (powiat kraśnicki), grupa Sołectw Song (gmina Bychawa), Kolędnicy z Klubu „Pod Lipkami” w Zabielu (powiat lubartowski), Kolędnicy Wędrownicy z Hajnówki, zespoły Żemerwa i Osoczniki ze Studziwod (Bielsk Podlaski), Herody z Łazor z Harasiuk (województwo podkarpackie) oraz Łódzkie Pogotowie Kolędnicze.
Nas szczególnie zainterwsowali Dunajnicy z Łukowej, którzy brawurowo zadunajowali dla zgromadzonych panien. Dunajowanie, to nic innego jak kolędowanie polegające na śpiewanie pannom, kolęd życzących, które to mają zapewnić im rychłe zamążpójście. Każda pieśń zaczyna się wykrzyczanymi słowami -,,Pochwalony Jezus Chrystus”. To unikalny zwyczaj, który przetrwał w powiecie biłgorajskim, głównie w miejscowości Łukowa. Sama nazwa pochodzi od słowa ,,dunaj”, który oznacza rzekę, symbolizującą życie, zdrowie i szczęście. Konkretnie dotyczy 26 grudnia – dnia św. Szczepana. W dniu tym, oprócz kolędników, domy odwiedzają dunajnicy. Jest to grupa męska składająca się głównie z chłopców i młodych żonatych mężczyzn. Kobiety dunajów śpiewać nie mogą, jest to śpiew zarezerwowany wyłącznie dla mężczyzn. Dunajnicy chętnie wpuszczani są do domów, bo to wielki honor dla dziewczyny, kiedy specjalnie dla niej śpiewany jest dunaj. Jeśli zdarza się, że w odwiedzanym przez dunajnków domu jest więcej panien, to dla każdej z nich, śpiewany jest inny dunaj. W zamian dunajnicy otrzymują wynagrodzenie w postaci pieniędzy i poczęstunku. Jeden z dunajników tzw. kobyła, zawsze nosi worek na dary. Na zakończenie dunaja rży jak koń, w ten sposób przypominając gospodarzom o zapłacie. Niektórzy etnografowie sugerują, że dunaje bardziej związane są z Nowym Rokiem, niż ze Świętami Bożego Narodzenia, o czym świadczy ich tematyka i archaiczne słownictwo mające swoje źródło w czasach przedchrześcijańskich.
Zwyczaj ten w 2020 roku został wpisany na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
