Wycinanki lasowiackie

                 Jedną z dziedzin plastycznych w sztuce ludowej jest wycinanka, czyli ozdoba wycięta ostrymi nożyczkami z papieru. Wycinanki wykonuje się bez uprzednich szkiców, dlatego za każdym razem wychodzą inne.  W Polsce znana jest od ponad stu pięćdziesięciu lat i wiąże się to z pojawieniem w sprzedaży kolorowych papierów. U Lasowiaków wycinanka pojawiła się znacznie później i nie była zbytnio rozpowszechniona. W innych regionach Polski wycinanki były barwne, często wielobarwne, natomiast wycinanki lasowiackie były jednobarwne, najczęściej białe, czasem szare lub beżowe. Przyklejano je bezpośrednio do belek stropowych chałupy, które były okopcone i miały ciemny kolor, wycinanki z białych papierów były lepiej widoczne.  Inna sprawa,  że o papier było bardzo trudno. Jak opowiadała mi pani M. Kozłowa, której wycinanki prezentuję, ozdoby robiła z czego się dało, nawet z papieru pochodzącego z torebki po cukrze.  Niektórzy naukowcy zajmujący się badaniem twórczości ludowej, białych wycinanek w ogóle nie zaliczają do sztuki. Oprócz tego, że wycinankami ozdabiano belki,  przyozdabiano nimi obrazy i krzyże, wtedy przyklejano  je  symetrycznie po obu stronach.  Istniały też wycinanki którymi ozdabiano półki i okapy oraz takie, które imitowały firanki w oknach. Jeśli chodzi o motywy to podobnie jak w haftach, czy malowankach dominowały wzory geometryczne, roślinne, serca, sporadycznie pojawiały się ptaszki. Wycinanki najczęściej przybierały kształt koła, czasem kwadratu lub prostokąta.

                             Prezentowane wycinanki wykonane są na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. przez wszechstronnie uzdolnioną twórczynię z regionu lasowiackiego panią  Marię Kozłową.  Wycinała je dla mnie, nieraz w trakcie  naszych spotkań, abym mogła pokazywać je swoim uczniom. Niestety niektóre z nich podczas wielokrotnego eksponowania uległy zniszczeniu. Pani M. Kozłowa, była osobą bardzo twórczą i charakteryzującą się niezwykłą wyobraźnią, wzory  wycinanek wymyślała sama np. w kształcie krzyża, czy też serca z elementami roślinnymi. Naklejała je na brązowym lub czarnym tle. Spotkałam się też z granatowym tłem wycinanek, tak jak w przypadku przedstawianego na zdjęciu krzyża i z wycinankami w kolorze czerwonym, ale nie wiem czy to wynikało z tego, że akurat takim papierem artystka dysponowała, czy to był jej przemyślany wybór.